به نام بی نام او
پگاه گوشه
عمری نماز به پا داشتم و ندانستم برای چیست و چه می گویم . ولی امروز الله اکبر گفتم . تو نیز مرا بزرگ خواندی . نیت کردم ، نظر کردی و من مشغول به توصیف صفات تو شدم . گفتی از توصیف بی نیازم (سبحان الله عما یصفون) . تو خود را در نماز توصیف می نمایی بنده ی من ، حال توصیف بنما تا من احسنت بگویم . حمد را آغاز نمودم:
الحمدالله رب العالمین : سپاس خداوندی را که پروردگار جهانیان است .
- سپاس بنده ای را که دعوتم را لبیک گفت .
الرحمن الرحیم : بخشنده و مهربان است .
- احسنت بر بنده ای که می بخشد و مهر می ورزد.
مالک یوم الدین: صاحب روز جزاست.
- جزای تو را میزان اشتیاقت قرار خواهم داد.
ایاک نعبد و ایاک نستعین: فقط تو را می پرستم و تنها از تو یاری می جویم.
- من نیز خواستار شمایم و منتظرم همدیگر را در رسیدن یاری نمایید.
اهدنا الصراط المستقیم : ما را به راه راست هدایت کن.
- هدایت نمودم و هدایت از آن توست.
صراط الذین انعمت علیهم غیر المغضوب علیهم و الاضالین: راه کسانی را که آنها را مشمول نعمت خود ساختی ، نه راه کسانیکه بر آنان غضب نمودی و نه گمراهان .
- همانا تو خود در مسیری و شایسته ی نعمت و گمراهان تنها و بی یاورند ، من هستم ولی مرا نمی یابند ، آنها خود چشم خویش را بسته اند . من در همه حال در کنار بنده ام هستم .
حال نوبت توحید گفتن است . بگو تا پاسخت دهم .
قل هو الله و احد : بگو خدا یکتا و یگانه است .
- تو نیز یکتایی در آفرینشت بنگر، تو نیز بی نظیری .
الله الصمد : خداوندی که همه ی نیازمندان قصد او را می کنند.
- بنده ام تو باور نداری که قسمتی از خدایی و بی نیاز خواهی گشت روزی که من تو و تو ، من باشیم.
من با تو چنانم ای نگار یمنی خود در غلطم که من تو ام یا تو منی
(خواجه عبدالله انصاری)
لم یلد و لم یولد : هرگز نزاد و نه زاده شده .
- آری من ازلی و ابدیم و تو در سفری از ازل به ابد در راه یافتنی که تو نیز همان اول و همان آخری.
و لم یکن الله و کفوا احد : برای او شبیه و مانندی نبوده است .
- آیا تو پنداری برای تو شبیه و مانندی آفریدم.
در این گفت و شنود عاشقانه از خود خجل گشتم . آرام الله اکبری گفتم و به رکوع رفتم که نگاهم از شدت حیرت دوید و گویی از وجودم جدا گشت . تعظیم زیبای هستی را در برابر وجود خویش می دیدم . سبحان ربی العظیم و بحمده :...
- من در اشتیاق دیدار زیباترین مخلوقم عظمت هستی را در برابرش به تعظیم نشاندم .
زانوانم طاقت نیاورد و به سجده رفتم .سبحان ربی الاعلی و بحمده :...
- آری بنده ی من تو بزرگ و والایی. بر ساختار وجودیت پیشانیت را می سایی و من می بالم بر خشوع تو ، تقدیم تو باد جلال و بزرگی .
بار دگر سجده می روم .اینبار عظمت هستی به گرداگرد وجودم در حال چرخش است . حال می فهمم چرا سجده بزرگان طولانی است و بر خاستن از آن دل کندنی نیست . با اشک شوقی که نمی دانم منشاء آن چشمانم هستند یا کل وجودم ، بر می خیزم به شوق حمد و وتوحیدی دوباره .
پروردگارا بگذار هر آنچه می گویم خود نیز پاسخ دهم .
آری سپاس جلال و عظمتت را ، بخشندگی و کرامتت را ، صاحب همه چیز و هیچ چیز تو را می پرستم و یاریت را می طلبم . هدایتم بنما از کور دلی و نگذارم در راه بی کسی . تو بی نیازی و یکتایی و من نیازمند ذات اقدست.
قنوت را در این رکعت می خوانم که بگویم دل پر دعایم امروز فقط یک چیز را می خواهد : ربنا آتنا فی الدنیاحسنه و قی الاخره حسنه ...خدایا در دنیا و آخرت تنها تو را می خواهم .
در رکوعم بگذار بر تو تعظیم نمایم و در سجده ام بگذار غرق اطاعت گردم .
شهادتی می دهم با تمام وجود که اشهد ان لا اله الا الله ... و اگر سلام می گویم حکایت آن است که با خداحافظی ترکت نکنم و سلام نیت همیشه با تو بودن باشد و تا زمان وصال دیگری از راه برسد از نظرت پنهان نگردم.
اگر می دانستم از زمان این نماز تا نماز دیگر تو همچنان عاشقانه نشسته ای تا من خود را برسانم ، دیگر چگونه می توانستم ترکت کنم . معبود من ، معشوق من ، من که باشم که تو را در انتظار دیدار خود بگذارم .
با حلقه ی رحمانیتت در برمان گرفتی و با حلقه ی رحیمت غسلمان می دهی . این چه حالیست امشب این چه دیداریست ؟ ای کاش زمین می گذاشت این لحظه را پایانی نباشد . کاش دورانش حول زمان نبود تا ثانیه ها مرا از تو دور نسازد.
کاش مفهوم دائم الصلاة را نیز درک می نمودم تا ... (خوشا آنان که دائم در نمازند)
یا رب دل پاک و جان آگاهم ده آه شب و گریه ی سحرگاهم ده
در راه خود اول از خودم بیخود کن بیخود چو شدم ز خود به خود راهم ده
(خواجه عبدالله انصاری)
- فضای نمازخانه‌های مدارس را از نظر مکان، میزان نور، رنگ‌آمیزی و غیره جذاب کرد.
- جوانان و نوجوانان را باید با زندگی بزرگان دین، عرفا، و اولیا بزرگ مانند آیت‌الله «قاضی طباطبایی» و آیت‌الله «انصاری»، امام راحل و ... آشنا کرد.
- یکی از مشکلات اصلی امروز جوانان بیکاری است و باید برای آنان ایجاد اشتغال کرد.
- تشویق جوانان و نوجوانان به نماز به‌گونه‌ای باشد که به‌صورت خودجوش در امر نماز جماعت حاضر شوند.
- از شیوه تبلیغی غیرمستقیم برای نماز در نزد جوانان و نوجوانان استفاده شود که تأثیر آن بیشتر است.
- به تشریح برکات نماز در زندگی انسان پرداخته شود.
- آموزش نماز در مقطع ابتدایی جدی گرفته شود و کتاب و ساعتی به همین عنوان تهیه و جزو ساعات رسمی کلاس قرار گیرد.
- ایجاد و تشکیل گروه مبلغان نماز در مدارس و مساجد و استفاده از نظرات آنان.
- توجه به خواسته‌های درست جوانان، احترام گذاشتن به نظرات و دیدگاه‌های آنان، مشورت با جوانان، ارائه کردن الگوهای خوب و عملی به آنان.
- ساختن فیلم‌هایی که زیبای نماز را به نحو احسن به جوانان و نوجوانان نشان دهد و تغییرات این نماز در افراد معلوم شود.
- اثر نماز در زندگی افراد با توجه به آیات، روایات و احادیث برای جوانان و نوجوانان بازگو شود.
- خانواده‌ها در این امر کمک کنند، فرزندان نوجوان را همراه خود به مساجد ببرند.
- برگزاری جلسات آموزشی نماز برای خانواده‌ها در درجه اول در مدارس برای اولیا دانش‌آموزان.
- در امر ترویج و توسعه نماز از تیزرهای تبلیغاتی، مشابه تیزرهای تبلیغاتی نیروی انتظامی استفاده شود.
- چاپ و انتشار جزوات نماز و توزیع آن در سطح خانواده‌ها.
- اجرا و برگزاری نماز جماعت در مدارس به‌صورت مستمر صورت پذیرد.
- انجام فعالیت رابطان نماز در مدارس و مساجد به‌دور از فعالیت‌های سیاسی باشد تا جوانان و نوجوانان به نحو مطلوب نماز را بشناسند.
- برنامه‌ای تنظیم شود تا در هر منزل و خانواده یک نفر عضو و رابط با ستاد نماز باشد.
- برای فرهنگ‌سازی نماز از کودکی تا مراحل بالاتر باید خوراک فرهنگی ایجاد کرد.
- برای جلب نظر کودکان باید از عروسک‌های نمازخوان استفاده شود.
- در سطح سازمان‌ها و ادارات برای کارکنان جوان که حضور در نماز دارند، امتیاز قائل شد.
- برگزیدن پیش‌نمازهای نوجوان و به سن بلوغ رسیده و مقبول دانش‌آموزان و دوستان.
- تهیه فیلم‌هایی از نماز به‌صورت جذاب و متناسب با سن جوانان و نوجوانان.
- بیشترین هم و غم مسؤولان برای ترویج نماز در مدارس و دانشگاه‌ها صرف شود.
- از زنگ‌های تفریح برای ترویج نماز استفاده شود.
- با توجه به شیوه‌های جدید تبلیغی دشمنان و سعی در انحراف جوانان، برای اصلاح و ترویج نماز از شیوه‌های جدید مانند لوح‌های فشرده و فیلم استفاده شود.
- عامل بودن مسؤولان به امر نماز بهترین وسیله و درس برای حضور جوانان و نوجوانان در نماز است.
- از معلمان ورزش که ارتباط مناسبی با دانش‌آموزان دارند، در امر نماز استفاده شود.
نماز از جمله عباداتی است که علاوه بر این که در قرآن در آیات زیادی بر آن تأکید شده، همراه با عبادات و دستورات دینی مختلفی نیز آمده است. که در این مطلب به آن اشاره می کنیم.
نماز و انفاق
در سوره بقره از جمله صفات پرهیزکاران را اقامه نماز و انفاق بر می شمارد... و یقیمون الصلوة و مما رزقناهم ینفقون"(1)... و نماز به پای دارند و از هر چه روزی شان کردیم ( به فقیران) انفاق کنند."
نماز و زکات
در آیات زیادی از قرآن، نماز همراه با زکات مطرح شده است. زیرا نماز رابطه با خالق را محکم می کند و زکات به استحکام رابطه های بین خلق کمک می کند: " واقیمواالصلوة و اتواالزکوة..."(2) و نماز به پا دارید و زکات بدهید... ."
نماز و روزه
" واستعینوا بالصبر و الصلوة..."(3) و از صبر و نماز یاری جویید... .
در تفاسیر و روایات مختلف، مراد از صبر را در این آیه، روزه دانسته اند.(4)
نماز و حج
" واذ جعلناالبیت مثابة للناس و امناً واتخذوا من مقام ابراهیم مصلی ..."(5) ( و به خاطر بیاورید) هنگامی را که خانه کعبه را محل بازگشت و مرکز امن و امان برای مردم قرار دادیم ( و برای تجدید همین خاطره) از مقام ابراهیم نمازگاهی برای خود انتخاب کنید... ."
نماز و عدالت
" قل امر ربی بالقسط و اقیموا وجوهکم عند کل مسجد..." (6) بگو پروردگارم به عدالت فرمان داده است، و توجه خویش را در هر مسجد به سوی او کنید..." خداوند به پیامبر فرمان داده است که هر چیز را در مورد صحیح خود به کار برده و به جای خود بنهید و فقط به سوی او و برای او و خالصانه عبادت کنید.
نماز و جهاد
در آیه40 سوره حج، یکی از فلسفه های جهاد را جلوگیری از تخریب نمازخانه ها و عبادتگاهها بیان می کند. " الذین اخرجوا من دیارهم بغیر حق الا ان یقولوا ربناالله و لولا دفع الله بعضهم ببعض لهدمت صوامع و بیع و صلوات و مساجد یذکر فیها اسم الله کثیراً..." همانا که به ناحق از خانه خود بدون هیچ دلیلی اخراج شدند جز این که می گفتند پروردگار ما الله است و اگر خداوند بعضی از آنها را به وسیله بعضی دیگر دفع نکند، دیرها، صومعه ها و معابد یهود و نصارا و مساجدی را که نام خدا در آن بسیار برده می شود، ویران می گردد... ." به این ترتیب حتی به قیمت خون دادن، باید از مکان نماز و عبادات حفاظت و حراست کرد.
نماز و امر به معروف و نهی از منکر
لقمان ضمن بیان سفارشاتی به پسرش، به او توصیه می کند که : " یا بنی اقم الصلوة و امر بالمعروف و انه عن المنکر..."(7) ای فرزند عزیزم نماز را به پا دار و امر به معروف و نهی از منکر کن..."
با برپایی نماز که انسان را از زشتی ها و منکرات باز می دارد، روح و جان خود را از همه آلودگی ها پاک و به صفات پسندیده آراسته کنید و آنگاه مردم را به خوبی ها امر و از بدی ها و منکرات نهی نمایید.
نماز و تلاوت قرآن
" ان الذین یتلون کتاب الله و اقامواالصلوة..."(8)؛ آنها که کتاب خدا را تلاوت کرده و نماز به پا می دارند...
نماز و مشورت
"والذین استجابوا لربهم و اقامواالصلوة و امرهم شوری بینهم..."(9) و آنان که امر خدا را اجابت کردند و نماز را به پا داشتند و کارشان را به مشورت یکدیگر انجام دهند... . مؤمنان به وسیله نماز ارتباط خود را با خدا محکم تر کرده و با مشورت با یکدیگر، موجبات دلگرمی دیگران را فراهم آورده و وحدت بیشتری را در جامعه اسلام سبب می شوند.
نماز و اعطای وام
"... و اقیمواالصلوة و اتواالزکوة و اقرضواالله قرضاً حسناً..."(10)؛ ... و نماز به پا دارید و زکات بدهید و به خدا قرض نیکو دهید و برای خدا به محتاجان قرض الحسنه دهید... . هرگاه انسان نماز را با نیت خالص و با حفظ تمام ارکان آن و با مداومت اقامه کرد آنگاه همه چیز را از خدا و به سوی او می داند و لذا می تواند زکات مال خود را بپردازد و چون به مالکیت روز جزای خداوند معتقد است و پاداش آن روز را باور دارد، مال خود را انفاق می کند و به نیازمندان قرض الحسنه می دهد. حال چون از همه بدی ها پیراسته شده، در جهت آراسته شدن جامعه به صفات انسانی، تلاش و کوشش می کند و حتی از بذل جان خود نیز دریغ نمی ورزد. نیز هرگاه از او در امری نظر بخواهند، بدون سوء نیت، تمام اطلاعات و دانسته های خود را بدون کم و کاست در اختیار آنها قرار می دهد و به این ترتیب در برقراری عدالت در تمام شئونات آن کمک می کند.
پی نوشت ها:
1. بقره/ 3 و نیز در آیه 29 سوره فاطر و آیه 38 سوره شوری این دو همراه آمده اند.
2. بقره/43 و در آیات زیاد دیگری از جمله در آیات83، 110، 177و 277 همین سوره، این دو همراه ذکر شده اند.
روشهای صحیح ترویج فرهنگ نماز
موضوع: نماز - آموزشی - مذهبی
نویسنده: طاهره رحمانی
ناشر: گلهای بهشت
نوبت چاپ: اول
تیراژ: 3000 نسخه
قیمت: 7500 ریال
نماز، اساسی ترین رشته الفت و عالیترین عامل محبّت میان بندگان و حضرت حق است. نماز، نور دل و صفای قلب و روح و جان و سلامت روان و فروغ ذات عباد صالح خداست.
نماز، واسطه محکمی است که تمام هستی انسان را به ملکوت هستی پیوند می دهد و به مانند آن، برنامه ای را برای ربط دادن آدمی به حق و حقیقت نمی توان یافت.
نماز، پناه بی پناهان، سنگر جهادگران، گلستان روح افزای عاشقان، چراغ سحر مشتاقان، نور وجود عارفان، آرامش بینوایان، و سیر کمالی آگاهان است.
نماز، برتر از همه عبادات، جامع تمام کمالات، منعکس کننده کل واقعیات، منبع برکات و کلید قفل تمام مشکلات است.
نماز، خمیر مایه حیات، تزکیه کننده صفات، علاج زشت ترین عادات، آورنده حسنات، تبدیل کننده سیئات، باعث کرامات، منبع فیض و افادات، نگهدارنده انسان از حادثات، حقیقت کائنات است.
نماز، هویت ایمان، حقیقت جهان، طریقت جان، قدرت انسان، و مایه بهشت و رضوان است. نماز، عشق سالکین، عبادتی آتشین، کاری بی قرین، بهترین معین، خورشید اهل زمین، مونس اصحاب دین، امین جان غمین، و رحمت واسعه حضرت ارحم الرّاحمین است.
بدون نماز خود را از اهل حق و حقیقت مدان، و رسیدن فیض خاصّ الهی را به سوی خود توقّع مدار. اکسیر وجود منهای نماز بی سواد است، بی خبران از نماز بی خردانند، و فراریان از این مقام گرفتار دام شیطانند. ثروتمندانِ بی نماز فقیرند، و تهیدستان با نماز از همه مستغنی تر، حقیقت و واقعیت همان است که عارف شوریده الوند حضرت بابا طاهر فرموده است.
خوشا آنان که الله یارشان بی***که حمد و قل هوالله کارشان بی
خوشا آنان که دائم در نمازند***بهشت جاودان بازارشان بی
اینک از تفصیل دادن مقدّمه چشم پوشیده، و با مرکب عشق شوق آمده پرواز به فضای لایتناهی این عرصه گاه معنوی می شویم، تا روشهای صحیح ترویج فرهنگ نماز را در فصولی چند محضر عاشقان و علاقمندان کنیم.
باشد که نمازگزاران بیش از پیش به این عمل ملکوتی توجّه کنند، و اگر کسی خدای ناخواسته جدای از نماز است و یا نسبت به نماز دیگران بی تفاوت است با مطالعه این سطور به نماز روی کند، و خویش را از خزی دنیا و عذاب آخرت برهاند.
خدای تعالی را سپاسگزاریم که با توفیق دهی و توجّهات مستمرش، ما را در این نوشتار یاری فرموده است، و به مقتضای مَنْ لَمْ یَسْکرِ.... المَخْلُوقَ، لَمْ یَشْکر الخَالِقَ از استاد گرامی جناب آقای محمّدی که با راهنمائی های بی دریغ خود ما را در این نوشتار کمک فرمودند، کمال تشکر و قدردانی را می نمائیم، و از خداوند منّان برای این بزرگوار طول عمر با برکت را خواستاریم.
از مأذنه چون کنند اعلام نماز***برخیز به احترام پیغام نماز
نتوان به نماز گفت وقت کاراست***با کار بگو که هست هنگام نماز
فهرست:
مقدمه
مباحث مقدماتی
1 ـ تبیین موضوع
2 ـ پیشینه موضوع
3 ـ ضرورت و اهمیت تحقیق
فصل اول: مفهوم شناسی
معنای لغوی «روش»
معنای لغوی «ترویج»
معنای لغوی و اصطلاحی «فرهنگ»
معنای لغوی نماز
معنای اصطلاحی نماز
فصل دوم: اهمیت و جایگاه نماز در تربیت انسان
اهمیت تربیتی نماز در کلام امام علی7
گناه زدائی نماز
کبرزدائی نماز
نماز عامل رهائی انسان از حبّ دنیا
نماز عامل قرب به پرودگار
نماز موجب رحمت پرودگار
آثار تربیتی و اخلاقی نماز
سروده نماز
1 ـ تمایل به خیر خواهی و دوری از تنگ نظری
2 ـ روحیه قدردانی و احترام
3 ـ محبت و ملایمت به جای سرسختی و عداوت
4 ـ همبستگی و هماهنگی
5 ـ صبر و آرامش روانی
خودداری از پستی و ذلت
اتحاد و دوستی و پیوند اجتماعی
دوری از غرور و تمرین تواضع و فروتنی
آثار و برکات نماز در دنیا، برزخ و قیامت در کلام معصومین:
الف ـ آثار و برکات نماز در دنیا
1 ـ بازدارنده از فحشا و منکر
2 ـ دوری شیطان در دم مرگ
3 ـ رفع ناراحتی و غم با نماز
4 ـ گشودن درهای آسمان در وقت نماز
5 ـ سه فایده برای نمازگزار
ب ـ آثار و برکات نماز در برزخ
1 ـ دفع وحشتهای قبر
2 ـ مونس انسان در قبر
3 ـ نجات از وحشت قبر
4 ـ گلستانی بهشت
5 ـ اثر نماز جماعت در عالم برزخ
ج ـ آثار و برکات نماز در قیامت
1 ـ نماز توشه آخرت
2 ـ عبور از صراط
3 ـ عامل ورود به بهشت
4 ـ زینت آخرت
5 ـ ملاقات پروردگار
فصل سوم: روشهای صحیح ترویج فرهنگ نماز در خانواده (کودکان)
1 ـ عمل کردن والدین به وظایف خود در ارتباط با اقامه نماز فرزندان
الف ـ آموزش نماز
ب ـ دستور به خواندن نماز
ج ـ تنبیه برای خواندن نماز
2 ـ ارائه الگوی مناسب
3 ـ آموزش غیر مستقیم یا یادگیری مشاهده ای
4 ـ استفاده از روش تشویق و پرهیز از زور و اجبار
5 ـ آشنا کردن فرزندان با مساجد و اجتماعات معنوی
فصل چهارم: روشهای صحیح ترویج فرهنگ نماز در بین نوجوانان و جوانان
1 ـ ارائه الگوی مناسب
2 ـ استفاده از روش تشویق
3 ـ استفاده از روش تبلیغ صحیح
فصل پنجم: روشهای صحیح ترویج فرهنگ نماز در بین افراد جامعه
روشهای صحیح ترویج فرهنگ نماز در جامعه از دیدگاه قرآن کریم
1 ـ بیان رمز و راز نماز و آثار آن
2 ـ فرمان مستقیم و صریح به اقامه نماز
3 ـ ترسیم چهره ای زیبا و جذاب از نمازگزاران
روشهای صحیح ترویج فرهنگ نماز در جامعه از دیدگاه مقام معظم رهبری
نقش رسانه ها در ترویج فرهنگ نماز و روشهای عملی ترویج
نتیجه
کتابنامه
شعر-قطعه ادبی-داستان-خاطره و تالیف ویژه نوجوانان و جوانان گروه سنی 15 تا 28 سال مهلت ارسال آثار:تا پایان آذرماه 1387
