جاهایى که قضا و کفاره واجب است

مسأله 1667 ـ کسى که در ماه رمضان یکى از کارهایى که روزه را باطلمى کند از روى عمد و اختیار، در صورتى که مى دانسته آن کار روزه را باطل مى کند; انجام دهد; مثلا اگر بخورد یا بیاشامد; قضا و کفاره بر او واجب مى شود. ولى در باقى ماندن جنب در شب، تفصیلى بود که در مسأله (1639) گذشت; در بعضى صور فقط قضا، و در بعضى صور دیگر کفاره هم داشت.
مسأله 1668 ـ اگر به واسطه ندانستن مسأله کارى انجام دهد که روزه

ــــــــــــــــــــــ
1 ـ چیزهاى دیگرى هم براى روزه دار مکروه است به کتاب هاى مفصل مراجعه شود.

را باطل مى کند; چنانچه مى توانسته مسأله را یاد بگیرد; و یاد نگرفته ـ یعنى جاهل مقصر بوده ـ بنابر احتیاط کفاره بر او واجب مى شود. ولى در صورتى که عقیده داشته که آن کار حلال است; یا اینکه غفلت داشته آن کار روزه را باطل مى کند; کفاره واجب نیست گرچه خوب است. و اگر نمى توانسته مسأله را یادبگیرد ـ یعنى جاهل قاصر بوده ـ کفاره بر او واجب نیست.

کفاره روزه

مسأله 1669 ـ کسى که کفاره روزه ماه رمضان بر او واجب است; باید یک بنده آزاد کند; یا به دستورى که در مسأله بعد گفته مى شود; دو ماه روزه بگیرد; یا شصت فقیر را سیر کند; یا به هرکدام یک مُد ـ که تقریباً ده سیر است ـطعام ـ یعنى گندم، یا جو و مانند اینها ـ بدهد. و احتیاط بر دادن گندم یا آرد یا نان است. بهتر، دادن دو مُد طعام به هریک از فقرا است. و چنانچه اینها برایش ممکن نباشد; احتیاط لازم آن است که هرچند مُد طعام مى تواند به فقرا بدهد. و اگر از دادن آنهم عاجز باشد; هیجده روز پى درپى روزه بگیرد. و اگر از آنهم عاجز است; استغفار کند و احتیاط آن است که هرقدر مى تواند روزه بگیرد. و اگر آنرا هم نمى تواند بگیرد; فقط به استغفار اکتفا کند; اگرچه مثلا یک مرتبهبگوید: اَسْتَغْفِرُ اللهِ و احتیاطواجب آن است که هروقت بتواند کفاره را بدهد.
مسأله 1670 ـ کسى که مى خواهد دو ماه کفاره روزه ماه رمضان را بگیرد;باید سىویک روز آنر پى درپى بگیرد. و اگر بقیه آن پى درپى نباشد اشکال ندارد.
مسأله 1671 ـ کسى که مى خواهد دو ماه کفاره روزه ماه رمضان را بگیرد;با علم و توجه نباید موقعى شروع کند که در بین سىویک روز، روزى باشد مثل عید قربان که روزه آن حرام است. ولى اگر غافل بوده; یا معتقد بوده که به عید تصادف نمى کند; اشکال ندارد.

مسأله 1672 ـ کسى که باید پى درپى روزه بگیرد; اگر در بین آن بدون عذر یک روز روزه نگیرد; یا وقتى شروع کند; در صورتى که علم و توجه داشته باشد که در بین آن به روزى مى رسد که روزه آن واجب است; مثلا به روزى برسد که نذر کرده آن روز را روزه بگیرد; باید روزه را از سر بگیرد. ولى اگر نمى دانسته; اشکال ندارد.
مسأله 1673 ـ اگر در بین روزهایى که باید پى درپى روزه بگیرد; عذر غیر اختیارى مانند حیض و نفاس، یا سفرى که در رفتن آن مجبور است براى او پیش آید; بعد از برطرف شدن عذر واجب نیست روزها را از سر بگیرد بلکه بقیه را بعد از برطرف شدن عذر بلافاصله بجا آورد.
مسأله 1674 ـ اگر به چیز حرامى روزه خود را باطل کند; در صورتى که آن چیز اصلا حرام باشد مثل شراب و زنا، کفاره جمع بر او واجب مى شود ـ یعنى باید یک بنده آزاد کند; و دو ماه روزه بگیرد; و شصت فقیر را سیر کند یا به هرکدام آنها یک مُد که تقریباً ده سیر است; طعام بدهد. و احوط خصوص گندم یا آرد یا نان است. و چنانچه هرسه برایش ممکن نباشد; هرکدام آنها که ممکن است باید انجام دهد. و اگر آن چیز به جهتى حرام شده باشد; مثل خوردن غذاى حلالى که براى انسان ضرر کلى دارد; و نزدیکى کردن با عیال خود در حال حیض، بنابر احتیاطواجب کفاره جمع به نحوى که بیان شد واجب مى شود.
مسأله 1675 ـ اگر روزه دار دروغى را به خدا و پیغمبر(صلى الله علیه وآله)نسبت دهد; بنابر احتیاطواجب کفاره جمع واجب مى شود.
مسأله 1676 ـ اگر روزه دار در یک روز ماه رمضان چند مرتبه جماع کند;بنابر احتیاط، بلکه خالى از قوت نیست; براى هردفعه یک کفاره بر او واجب است. و اگر جماع او حرام باشد; براى هردفعه یک کفاره جمع واجب مى شود.

مسأله 1677 ـ اگر روزه دار در یک روز ماه رمضان چند مرتبه غیرجماعو استمنا، کار دیگرى که روزه را باطل مى کند انجام دهد; براى همه آنها یک کفاره کافى است.
مسأله 1678 ـ اگر روزه دار غیرجماع، کار دیگرى که روزه را باطلمى کند انجام دهد; و بعد با حلال خود جماع نماید; بنابر احتیاط، بلکه خالى از وجه نیست براى هرکدام یک کفاره واجب مى شود. ولى اگر ابتدا با حلال خود جماع کند; سپس کار دیگرى که روزه را باطل مى کند انجام دهد; یک کفاره کفایت مى کند.
مسأله 1679 ـ اگر روزه دار غیرجماع کار دیگرى که حلال است و روزهرا باطل مى کند انجام دهد; مثلا آب بیاشامد; و بعد کار دیگرى که حرام است و روزه را باطل مى کند; غیرجماع، انجام دهد; مثلا غذاى حرامى بخورد; یک کفاره کافى است.
مسأله 1680 ـ اگر روزه دار آروغ بزند و چیزى در دهانش بیاید; چنانچه عمداً آنرا فروببرد روزه اش باطل است و باید قضاى آنرا بگیرد و کفاره هم بر او واجب مى شود. و اگر خوردن آن حرام باشد; مثلا موقع آروغ زدن خون یا غذایى که از صورت غذا بودن خارج شده به دهان او بیاید و عمداً آنرا فروبرد; باید قضاى آن روزه را بگیرد. و بنابر احتیاط کفاره جمع هم بر او واجب مى شود.
مسأله 1681 ـ اگر نذر کرده که روز معینى را روزه بگیرد; چنانچه درآن روز عمداً روزه خود را باطل کند; باید یک بنده آزاد نماید; یا دو ماه پى درپى روزه بگیرد; یا شصت فقیر طعام دهد.
مسأله 1682 ـ کسى که مى تواند وقت را تشخیص دهد; اگر به گفته کسى که مى گوید مغرب شده افطار کند و بعد بفهمد نبوده; قضا و کفاره بر او واجب

مى شود. مگر اینکه شرعاً به گفته او اعتماد جایز باشد; مثلا دو نفر عادل گفته باشند; در این صورت کفاره واجب نیست فقط قضا کند.
مسأله 1683 ـ کسى که عمداً روزه خود را باطل کرده; اگر بعدازظهرمسافرت کند; یا پیش ازظهر براى فرار از کفاره سفر نماید; کفاره از او ساقط نمى شود. بلکه اگر قبل ازظهر مسافرتى براى او پیش آمد کند بنابر احتیاط، بلکه خالى از وجه نیست; کفاره بر او واجب است.
مسأله 1684 ـ اگر عمداً روزه خود را باطل کند; و بعد عذرى مانند حیض، یا نفاس، یا مرض، براى او پیدا شود; بنابر احتیاط کفاره بر او واجب است.
مسأله 1685 ـ اگر یقین کند که روز اول ماه رمضان است و عمداً روزه خود را باطل کند; و بعد معلوم شود که آخر شعبان بوده; گرچه تجرى کرده; و در صورتى که تجرى حرام باشد آن شخص فاسق مى شود; ولى کفاره بر او واجب نیست.
مسأله 1686 ـ اگر شک کند که آخر ماه رمضان است یا اول شوال، و عمداً روزه خود را باطل کند و بعد معلوم شود که اول شوال بوده; گرچه تجرى کرده; ولى کفاره بر او واجب نیست.
مسأله 1687 ـ اگر روزه دار در ماه رمضان با زن خود که روزه دار استجماع کند; چنانچه زن را مجبور کرده باشد; کفاره روزه خودش، و روزه زن را باید بدهد; و پنجاه ضربه شلاق دارد. و اگر زن به جماع راضى بوده بر هرکدام یک کفاره واجب مى شود. و هرکدام بیستوپنج ضربه شلاق دارند.
مسأله 1688 ـ اگر زنى شوهر روزه دار خود را مجبور کند که با او جماعکند; یا کار دیگرى که روزه را باطل مى کند انجام دهد; واجب نیست کفاره روزه شوهر را بدهد.

مسأله 1689 ـ اگر روزه دار در ماه رمضان زن خود را مجبور به جماعکند; و در بین جماع، زن راضى شود; بنابر احتیاطواجب باید مرد دو کفاره،و زن یک کفاره بدهد.
مسأله 1690 ـ اگر روزه دار در ماه رمضان با زن روزه دار خود که خواباست جماع نماید; یک کفاره بر او واجب مى شود; و روزه زن صحیح است; و کفاره هم بر او واجب نیست.
مسأله 1691 ـ اگر مرد زن خود را مجبور کند که غیرجماع، کار دیگرى که روزه را باطل مى کند بجا آورد; بر هیچیک از آنها کفاره واجب نیست.
مسأله 1692 ـ کسى که به واسطه مسافرت یا مرض، روزه نمى گیرد; نمى تواند زن روزه دار خود را مجبور به جماع کند. ولى اگر او را مجبور نماید; کفاره بر مرد واجب نیست.
مسأله 1693 ـ انسان نباید در بجا آوردن کفاره کوتاهى کند; ولى لازمنیست فوراً آنرا بجا آورد. ولى اگر اطمینان نداشته باشد که در آتیه انجاممى دهد; تأخیر نیندازد.
مسأله 1694 ـ اگر کفاره بر انسان واجب شود و چند سال آنرا بجا نیاورد; چیزى بر آن اضافه نمى شود.
مسأله 1695 ـ کسى که باید براى کفاره افطار عمدى یک روز، شصتفقیر را طعام دهد; نمى تواند به هرکدام آنها بیشتر از یک مُد طعام، که تقریباًده سیر است; طعام بدهد; یا یک فقیر را بیشتر از یک مرتبه سیر نماید. ولى چنانچه انسان اطمینان داشته باشد که فقیر طعام را به عیالات خود مى دهد; یا به آنها مى خوراند; مى تواند براى هریک از عیالات فقیر، اگرچه صغیر باشند; یک مُد به آن فقیر بدهد.

مسأله 1696 ـ کسى که قضاى روزه ماه رمضان را گرفته; اگر بعدازظهرعمداً کارى که روزه را باطل مى کند انجام دهد; باید به ده فقیر هرکدام یک مُد،که تقریباً ده سیر است; طعام بدهد. و اگر نمى تواند سه روز روزه بگیرد;و احتیاط آن است که سه روز پى درپى باشد